Sinds 14 december 2021 is de Nederlandse nominatie voor de valkerij ingeschreven op de UNESCO Internationale Representatieve Lijst van Immaterieel Erfgoed der Mensheid.
Wat houdt UNESCO in?
UNESCO is de culturele organisatie van de Verenigde Naties, die zich inzet om erfgoed wereldwijd te beschermen. Daarvoor gebruikt UNESCO verschillende erfgoedlijsten. Het bekendste is Werelderfgoed. In Nederland zijn op dit moment 12 locaties/gebieden benoemd als Werelderfgoed. Daarnaast is er ook geologisch erfgoed, immaterieel erfgoed, ’Memory of the World’-programma etc.
De UNESCO Conventie inzake Bescherming van het Immaterieel Cultureel Erfgoed is een internationaal cultureel verdrag dat in 2012 door Nederland is ondertekend. De doelstelling van het verdrag is de bescherming van het immaterieel cultureel erfgoed, het waarborgen van onderling respect voor dit erfgoed, het verhogen van het bewustzijn voor het belang van immaterieel erfgoed en op internationaal niveau onderlinge samenwerking en bijstand.
Alleen staten die het UNESCO verdrag hebben ondertekend kunnen voordragen voor de internationale UNESCO lijsten. Voorwaarde is wel dat het betreffende immaterieel erfgoed al op een inventaris van het land is ingeschreven.
Immaterieel erfgoed is overal om ons heen. Gemeenten en provincies komen dan ook op verschillende manieren in aanraking met immaterieel erfgoed, van erfgoednota’s tot inclusiebeleid, van toeristische marketing tot controversen over immaterieel erfgoed. Behalve de intrinsieke waarde die immaterieel erfgoed in zichzelf draagt, zijn er andere waardes te noemen:
- het geeft een lokale gemeenschap identiteit en versterkt de onderlinge saamhorigheid tussen bewoners, organisaties en ondernemers
- het versterkt de aantrekkelijkheid van een gemeente voor bewoners en bezoekers
- het biedt een kans om een actuele dialoog te voeren over de realiteit van het erfgoed met thema’s zoals bijvoorbeeld milieu, veiligheid en dierenwelzijn
De Nederlandse Valkerij is door UNESCO toegevoegd aan de representatieve lijst van het Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Mensheid.
Sinds 14 december 2021 is de Nederlandse nominatie voor de valkerij ingeschreven op de Unesco Internationale Representatieve Lijst van Immaterieel Erfgoed der Mensheid.
De Nederlandse valkerij sluit aan bij de eerdere inschrijving ‘Valkerij, een levend menselijk erfgoed’ die in 2010 werd toegevoegd aan de Representatieve Lijst.
Dit multinationale dossier werd destijds voorgedragen door de Verenigde Arabische Emiraten, België, de Tsjechische Republiek, Frankrijk, Zuid-Korea, Mongolië, Marokko, Qatar, Saoedi-Arabië, Spanje en Syrië. Sindsdien hebben meerdere landen zich aangesloten.
Door een grote inspanning van NOVO, het Nationaal Overleg van Valkeniers Organisaties, waarbij ook ons museum is aangesloten, is deze Unesco erkenning gelukt. NOVO was de penvoerder, ons museum is en van de dragers en mede-initiatiefnemers van de Unescovoordracht. Ons museum herbergt al zo’n 35 jaar een waardevolle cultuurhistorische collectie over de valkerij, over valkeniers en de rol van Valkenswaard als belangrijk centrum van de Europese valkerij.
Dit is een belangwekkende beslissing voor de valkerij zelf in haar strijd om voort te blijven bestaan, maar ook voor het Valkerij en Sigarenmakerij Museum en daarmee ook voor Valkenswaard.
Door de erkenning van de traditionele valkerij als Immaterieel Cultureel Erfgoed der Mensheid door UNESCO in 2010 en de erkenning van de Nederlandse valkerij als Nationaal Immaterieel Cultureel Erfgoed worden huidige valkeniers bijgestaan hun ambacht levend te houden.
Het opzetten en aanbieden van een gedegen opleiding, het promoten en zichtbaar maken van het vluchtbedrijf, het documenteren en bundelen van kennis en het blijven praktiseren van de traditionele valkerij zijn hierdoor meer dan ooit tot een integraal deel van de valkerij verworden teneinde deze prachtige traditie te kunnen blijven doorgeven aan volgende generaties.
Vlnr mw. Riet de Leeuw (min. OC &W; senior policy advisor), Awadh Sali Saleh (dossierhouder namens Abu Dhabi, initiator ‘Falconry, a living human heritage’), Harrie Knor (dossierhouder NOVO), Arno Teunissen (dossierhouder NOVO).
Bijzonder is ook dat de Nederlandse Corsocultuur door Unesco op de lijst van het Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Mensheid is geplaatst, met Valkenswaard als prominente plaats van een bijna 70 – jarige corsotraditie. Daarmee neemt Valkenswaard een opvallende plaats in, want het is de enige plaats in Nederland met twee immateriële Unesco cultuurelementen.
Het museum ervaart deze Unesco erkenning als een grote verantwoordelijkheid en als een plicht om dit erfgoed goed te bewaren, te beheren en door te geven aan de huidige en toekomstige generaties.
Wij werken daartoe al enige tijd samen met prof. dr. Gerard Rooijakkers die ons adviseert over de ontwikkeling van ons museum. Tevens adviseert hij het gemeentebestuur.
Rooijakkers beschrijft Valkenswaard als een “collier met kroonjuwelen en parels”. Daarin zijn het Valkerijmuseum en de Corsocultuur de kroonjuwelen en het Sigarenmakerijmuseum en het Steendruk museum de parels. Alle zijn zeer de moeite waard om goed te verzorgen en te laten groeien. Dit heeft o.a. geleid tot een Unesco wandeling in Valkenswaard.